Hartfalen

Het hart pompt normaal gezien precies de hoeveelheid bloed rond die het lichaam nodig heeft. Bij hartfalen is de pompfunctie verstoord en pompt het hart te weinig bloed rond. Als het hart onvoldoende presteert, probeert het lichaam het tekort goed te maken  door het hart extra te stimuleren en door meer vocht op te houden.

Hartfalen kan voorkomen in één harthelft of in beide harthelften:

Indien de linker harthelft onvoldoende pompt, raken de bloedvaten van de longen overvol waardoor stuwing en vochtophoping ontstaan in de longen met kortademigheid en kriebelhoest tot gevolg.

Indien de rechter harthelft onvoldoende pompt, kan er eveneens stuwing en vochtophoping optreden; doch dit doet zich dan voornamelijk voor ter hoogte van buik, benen en voeten. Rechter hartfalen wordt meestal veroorzaakt door linker hartfalen. Het linker en het rechterhart zijn twee pompen die in serie staan.

Wanneer u al langere tijd gekend bent met hartfalen zien we meestal een combinatie van linker en rechter hartfalen.

Daarnaast kan er een onderscheid gemaakt worden tussen:

HFrEF (Systolisch hartfalen): hart trekt niet krachtig genoeg samen en pompt minder bloed rond
HFpEF (Diastolisch hartfalen): hart ontspant zich minder goed en vult zich minder goed met bloed

Symptomen

De meest voorkomende klachten van hartfalen zijn:

• Vermoeidheid
• Kortademigheid (vooral bij inspanning)
• Opgezette benen en enkels
• Verminderde eetlust en toch gewichtstoename hebben
• Prikkelhoest of kortademigheid bij plat liggen
• Hartkloppingen
• Koude handen en voeten
• Opgeblazen gevoel

Deze klachten komen ook bij andere aandoeningen voor. Als u deze klachten herkent, hoeft het daarom nog niet te betekenen dat u zeker hartfalen heeft.

Soms kunnen de klachten daarmate ernstig zijn en is dringende medisch hulp noodzakelijk.

Oorzaken

Hartfalen ontstaat omdat het hart een beschadiging opliep of langdurig overbelast werd.

Mogelijke oorzaken van beschadiging of overbelasting van het hart:

• Eén of meerdere doorgemaakte hartinfarcten: de hartspier is op die plaats beschadigd en verliest zijn pompkracht (ischemische cardiomyopathie).
• Hoge bloeddruk: wanneer de hartspier langdurig tegen een te hoge weerstand moet inpompen, kan deze verdikken, stijver worden en aanleiding geven tot het ontstaan van hartfalen.
• Aantasting van de hartkleppen (valvulaire cardiomyopathie)
• Hartritmestoornissen: een te snel of een te traag ritme kan tevens aanleiding geven tot het ontstaan van deze aandoening (tachy-cardiomyopathie)
• Infectie of ontsteking van de hartspier
• Aantasting van de hartspier door alcohol, eiwitopstapeling, ijzeropstapeling, chemotherapie,…
• Genetische aandoeningen
• Soms blijft de oorzaak ongekend, we spreken dan over een idiopatische cardiomyopathie

Diagnose

De diagnose wordt meestal gesteld na een grondige anamnese en klinisch onderzoek.

Daarbij worden ook vaak een of meerdere van volgende onderzoeken gedaan:

• Electrocardiogram (ECG)
• Echocardiografie
• Inspanningstest en/of ergospirometrie
• Holter-onderzoek
• Coronair onderzoek
• MRI scan
• Scintigrafie
• Bloedonderzoek (voornamelijk bepaling van BNP waarde)

Behandeling

Niet alleen het hartfalen zelf maar zo mogelijk moet ook de oorzaak worden aangepakt.

Meestal is hartfalen echter een chronische aandoening, dit betekent dat ze niet volledig genezen kan worden. Dankzij een optimale behandeling kan de ziekte echter wel goed onder controle worden gehouden, zodat de klachten en ongemakken in duidelijke mate verminderen.

De behandeling van hartfalen bestaat uit een combinatie van aanpassing van levensstijl alsook medicatie.

Levensstijlaanpassingen die best worden toegepast zijn:

• Zoutarme voeding
• Voldoende lichaamsbeweging
• Overgewicht vermijden
• Rookstop
• Overmatig alcoholgebruik vermijden

Daarnaast is medicatie opstarten of aanpassen de belangrijkste factor binnen de behandeling van hartfalen. Afhankelijk van de oorzaak en klachten zal de behandeling bestaan uit:

• Diuretica (vochtafdrijvers)
• ACE-inhibitoren, angiotensine-II receptorblokkers (sartanen)
• Beta-blokkers
• SGLT-2 inhibitoren
• Ivabradine
• Neprilysine-inhibitoren
• Intraveneus ijzer zo nodig

Bij de behandeling van hartfalen is het belangrijk dat het gewicht, de bloeddruk, de klachten van kortademigheid en zwelling van de voeten worden opgevolgd.

Plaatsen van een ICD (defibrillator) of CRT (tweekamer-pacemaker) voor het ondersteunen van de pompfunctie of ter behandeling van eventuele ritmestoornissen kan aangewezen zijn.

Zo nodig zal worden verder gewerkt richting kunsthart en harttransplantatie.